Củ ngưu bàng hay củ gobo(burdock root) là một loại củ tương đối phổ biến ở các nước châu Á, đặc biệt là Nhật Bản và Hàn Quốc. Loại củ màu nâu, dài và thon này có kết cấu cứng, giòn và mang lại nguồn năng lượng dương rất mạnh. Rễ cây ngưu bàng có mùi vị đặc trưng đi từ nhạt sang ngọt, thêm vị đắng nhẹ.

Ngưu bàng là một món ăn thân thiện với sức khỏe vì nó tạo tính Kiềm cho máu và mang năng lượng dương, chứa nhiều chất chống oxy hóa, giàu chất xơ và ít calories. Cho đến nay có rất nhiều nghiên cứu đã ghi nhận những hoạt tính sinh học của ngưu bàng là: lợi tiểu, tiêu diệt vi trùng, hạ sốt, và thanh lọc máu. Nó cũng được dùng để điều trị cảm lạnh, bệnh ung thư, chán ăn, tiêu hóa, đau khớp, bệnh gút, nhiễm trùng bàng quang, các biến chứng của bệnh giang mai, và rối loạn da bao gồm cả mụn trứng cá và bệnh vẩy nến. Ngưu bàng cũng được sử dụng cho bệnh cao huyết áp, xơ cứng động mạch và bệnh gan.

Các Món Ngon Từ Củ gobo – Ngưu Bàng

Ngưu bàng có thể được nấu theo nhiều kiểu bao gồm luộc, xào và chiên ngập dầu. Hầu hết các hương vị của ngưu bàng nằm trong lớp vỏ, do đó làm sạch củ ngưu bàng bằng cách rửa nó dưới vòi nước, cạo hết bụi bẩn bằng dao (dùng phần cùn). Dùng với lượng ít, ngưu bàng có thể kết hợp tốt với các loại củ khác, ngũ cốc, đậu và rong biển phổ tai.

Tekka

Tekka là một món ăn đặc biệt trong dưỡng sinh, được xem là vua của các loại thực phẩm có tính dương.
Tekka được làm bằng cách ép lấy nước những loại rau củ sau: ngưu bàng, cà rốt, cải trắng, củ sen, gừng rồi nấu chung với nhau, quấy đều tay trên bếp lửa than khoảng 12 tiếng để cô đặc lại, rồi cho tương miso. Cuối cùng là dầu mè, nấu thêm nửa tiếng nữa là hoàn thành.

Tekka giúp làm khỏe người và chống mệt mỏi, cải thiện chất máu và đặc biệt làm khỏe tim. Ngoài ra nó giúp trị bệnh suyễn và bệnh tiêu chảy. Khi hòa với bột sắn dây chín chữa được nhiều chứng bệnh và làm sạch dạ dày, khỏe ruột; nhấm chút tekka ngay trước bữa ăn 5-10 phút, bạn sẽ có cảm giác ăn ngon miệng hơn.
Ở Nhật, món ăn này là món ăn thượng hạng và bổ nhất với hương vị đầy ấn tượng. Tekka để được lâu và sử dụng đa năng. Với đặc tính y dược nó trở thành thứ đồ biếu phổ thông cho người ốm bệnh. Nó là thứ gia vị luôn có mặt trên các bàn ăn ở các thiền viện của Nhật Bản. Vì nó khá dương nên chỉ sử dụng mỗi ngày 1 – 2 muỗng cà phê: ăn với cơm, cháo…

Kinpira – Ngưu bàng xào cà rốt (& củ sen)

Một trong những món ăn với ngưu bàng phổ biến nữa là món kinpira – xào với các loại củ khác. Tại Nhật Bản, món này được nấu thường xuyên. Nó cũng thường được ăn vào những ngày lễ và dịp đặc biệt. Năng lượng mạnh của món này giúp cân bằng với rượu sake thường được uống vào những dịp vui.

Nguyên lệu để chế biến món này bao gồm củ gobo tươi, củ cà rốt, nước tương, dầu mè hoặc dầu hướng dương, dầu gạo, 1 ít gừng mài, mè trắng rang

Cà rốt và ngưu bàng được sử dụng với tỷ lệ tương đương, dùng dao cắt mỏng và sau đó cắt thành sợi. Cho một ít dầu mè vào trong chảo. Khi dầu vừa nóng, xào ngưu bàng 2-3 phút trong chảo và cho cà rốt lên trên phủ lấy ngưu bàng. Cho thêm ít nước xâm xấp ngưu bàng. Đậy vung và tiếp tục nấu đến khi gần chín mềm, khoảng 10-20 phút hoặc lâu hơn. Nêm thêm nước tương. Đậy lại và nấu tiếp đến khi cạn nước. Trước khi nhấc xuống, cho thêm vài giọt nước gừng vắt và mè trắng rang.

Canh dưỡng sinh

Canh dưỡng sinh giúp khỏe tỳ vị, làm ngon ăn, kiềm hóa máu, khỏe người cực kỳ… Củ gobo tươi cộng thêm cà rốt, củ cải, nấm đông cô nấu thành bài thuốc: Canh dưỡng sinh nổi tiếng.

• Chuẩn bị nguyên liệu:

1/ 100gr củ cà rốt

2/ 100gr củ cải trắng (không bao gồm lá).

3/ 35gr lá củ cải trắng 

4/ 20gr nấm đông cô khô.

5/ 100gr củ ngưu báng tươi hoặc 25gr ngưu báng khô.

Cách nấu canh dưỡng sinh

+ Cà rốt và củ cải trắng để nguyên không gọt vỏ, rửa sạch, cắt nhỏ cỡ 1,5 cm vuông ( không nên cắt quá nhỏ) .

+ Lá củ cải trắng rửa sạch, cắt khúc dài khoảng 3cm

+ Củ ngưu báng tươi rửa sạch bùn đất( không gọt vỏ), cắt mỏng 2-3mm. Nếu dùng củ ngưu báng khô thì ngâm 10 phút sau đó rửa cho sạch bụi đất.

+ Nấm đông cô rửa sạch, cắt miếng vừa ăn

+ Bỏ tất cả nguyên liệu vô nồi sứ hoặc thủy tinh (loại có nắp đậy chịu được nhiệt độ cao)

+ Đổ nước vào nồi sao cho phần nước ngập gấp 3 lần phần nguyên liệu.

+ Đun đến khi sôi thì vặn lửa nhỏ nấu liu riu thêm khoảng 1-2 giờ.

Thành phẩm thu được khoảng 600ml nước màu vàng đậm, mùi thơm dễ chịu.
Sử dụng nước canh dưỡng sinh này thay thế nước trà để uống hàng ngày, phần xác dùng để ăn.

Các phương thức chế biến khác với củ gobo tươi

• Luộc mềm (Có thể ăn sống và ép lấy nước uống).

• Cắt hình que diêm xào với cà rốt, hay chỉ om độc vị với dầu vừng và tamari…

• Cắt hạt lựu để ninh món hầm, có thể bỏ thêm nấm đông cô, đậu lăng, các loại đỗ…

• Nấu xúp, nấu canh chua…làm dương hóa món ăn

 Làm nộm hoặc salad với rau củ và các nguyên liệu khác

• Luộc lấy nước uống để tăng sinh lực và sự dễ chịu cho cơ thể, kiềm hóa dòng máu 

• Bọc mì căn sống, chiên vàng rồi rim với tamari

 Bỏ vào nồi ninh với rau củ… lấy nước ngọt làm món phở.

• Bỏ vào món cháo làm cho nồi cháo được dương hóa.

• Kho với phổ tai, miso, tương hoặc tamari… với gừng